De brieven van Belle van Zuylen (1740-1805)

Dit project realiseert een digitale publicatie van de correspondentie van de Nederlands-Zwitserse auteur Belle van Zuylen/Isabelle de Charrière. Sinds november 2021 zijn zo’n negenhonderd van haar brieven online te lezen. De bedoeling is dat in 2023 alle ruim 2600 brieven online zijn te vinden. Per brief vindt men daar dan een scan van het manuscript en een transcriptie naar de spelling van het moderne Frans. De brieven worden voorzien van annotaties. Ook worden Nederlandse en (incidenteel) Engelse vertalingen toegevoegd.

De werkzaamheden zijn in 2012 begonnen als een crowdsourcing-project, waaraan nog altijd wordt meegewerkt door een aantal leden van het Genootschap Belle van Zuylen. Zij controleren en corrigeren de tekst van gescande brieven die met OCR-software zijn omgezet in bewerkbare tekst. Het gaat om de brieven die door Van Oorschot waren gepubliceerd in Belle van Zuylen’s Oeuvres complètes (Uitgeverij Van Oorschot, Amsterdam, 1979-1984). De vrijwilligers worden begeleid door project-assistent Maria Schouten. Het geheel staat onder de gezamenlijke leiding van Madeleine van Strien-Chardonneau (UL) en Suzan van Dijk.

Het belang van Belle van Zuylen

Belle van Zuylen schreef en publiceerde in het Frans en bereikte in haar tijd een internationaal publiek. Naast romans, toneelstukken en pamfletten bestaat haar werk voor een belangrijk deel uit correspondentie met familieleden en vrienden én met tal van Europese schrijvers en denkers. Haar brieven behoren tot het Europese culturele erfgoed en vormen een bron voor wetenschappelijk onderzoek in binnen- en buitenland, maar ze zijn ook zeer de moeite waard om puur voor je plezier te lezen.

De laatste decennia neemt de belangstelling voor Belle van Zuylen toe. In Nederland is zij uitgeroepen tot ‘grootste Utrechter aller tijden’ (2004), staat zij (sinds 2008) op de eerste plaats van de Utrechtse literaire canon, en is zij opgenomen in het ‘Pantheon’ van het Letterkundig Museum (2010). Ook in het buitenland krijgt haar werk meer aandacht, en haar muziek (zij componeerde ook) wordt door steeds meer musici op het repertoire genomen. Haar rol binnen diverse internationale netwerken van schrijvers en politici wordt erkend, en ook haar nadrukkelijke aandacht voor het vrouwelijk auteurschap: in haar brieven moedigde ze vriendinnen aan om bepaalde schrijfsters te lezen, en ook om zelf romans te schrijven. Ze was een groot lezeres van andere schrijfsters zoals goed te zien is in de database NEWW (New approaches to European Women’s Writing).

In de delen 1-6 van de tiendelige Oeuvres complètes was haar tot ca 1980 bekende correspondentie opgenomen (2552 brieven). Sindsdien hebben diverse onderzoekers nog zo’n zeventig andere brieven van en aan haar teruggevonden en gepubliceerd. Al die uitgaven, in de oorspronkelijke Franse tekst in 18e-eeuwse spelling, zijn van groot belang voor het wetenschappelijk onderzoek, maar minder geschikt voor een breed publiek. Deze online correspondentie wil meer lezers bereiken, om die reden worden ook, geleidelijk aan, vertalingen toegevoegd. Deze vertalingen zijn zowel afkomstig uit eerder gepubliceerde bundels (veelal ook door Van Oorschot) als nu voor deze online publicatie voorbereid dankzij de medewerking van docenten en studenten aan de Radboud Universiteit Nijmegen en de Universiteit Utrecht.

Gerelateerde publicaties

De vier “nieuwe” brieven van Belle van Zuylen / Isabelle de Charrière, une romancière qui regarde en arrière.

Amitié, solidarité et entraide féminines : Spécificités d’auteurs femmes?