De eerste 250 vrouwen in de Nederlandse politiek (1917-1927)
| Looptijd: | 2018 - 2026 |
| Subsidieverstrekker: | Het schrijven van het publieksboek wordt financieel ondersteund door een LIRA subsidie en een bijdrage uit het fellowshipfonds van Atria, Kennisinstituut voor Emancipatie en Vrouwengeschiedenis. |
| Opvallend: | Het onderzoek maakt voor het eerst zichtbaar wie de eerste vrouwen in de gemeenteraden waren. De meeste vrouwelijke politici waren gehuwd en daardoor formeel handelingsonbekwaam. |
| Valorisatie: | Een publieksboek, lezingen en presentaties voor onder meer de Eerste Kamer en de Vereniging Nederlandse Gemeenten. |
Decennialang was gestreden voor het vrouwenkiesrecht. Maar wat er gebeurde toen in 1917 het passieve en twee jaar later ook het actieve vrouwenkiesrecht werd veroverd? Welke vrouwen wisten daadwerkelijk vertegenwoordigende functies te bemachtigen in het mannenbolwerk van de politiek en wie visten achter het net? Hoe was de diversiteit naar burgerlijke staat en politieke kleur? In welke gemeenten wisten ze een zetel in de raad te bemachtigen? Met welke spanningen hadden ze te maken? Wisten ze nieuwe onderwerpen te agenderen? Konden deze vrouwen een barst in het glazen plafond slaan?
Lokale perspectieven
Het is voor het eerst dat diepgravend onderzoek wordt verricht naar de circa eerste 250 vrouwen die in de periode 1917-1929 in gemeenteraden, Provinciale Staten en het parlement werden gekozen. Ook de circa 150 vrouwen die zich wel kandideerden, maar niet genoeg stemmen verwierven, krijgen aandacht. Een groep politici die lang onzichtbaar is gebleven, krijgt nu een naam en gezicht. Vernieuwend is eveneens de aandacht voor het lokale bestuur. Hierdoor draagt dit onderzoek bij aan een meer inclusieve politieke geschiedenis.
Huisvrouwen in de politiek
Opvallend is dat een grote meerderheid van de vrouwen getrouwd was en soms zelfs kinderen had. Dit terwijl velen meenden dat moeders bij uitstek ongeschikt waren voor de politiek. In juridisch opzicht waren getrouwde vrouwen bovendien handelingsonbekwaam. Ze moesten hun man gehoorzamen, maar namen in de politiek besluiten die grote groepen burgers aangingen.
Opkomst partijendemocratie
De nieuwe politici moesten aan de macht zien te komen tijdens een politiek vernieuwingsproces waarin het stelsel van evenredige vertegenwoordiging het districtenstelsel verving. Dit betekende de opkomst van de partijendemocratie en dit beĂŻnvloedde de kans om gekozen te worden. Welke winnaars en verliezers leverde dat op?
Politieke participatie van vrouwen, het functioneren van de representatieve democratie, burgerschap, emancipatieprocessen en gendervraagstukken vormen de themaâs van het onderzoek.
Gerelateerde publicaties
In het kader van dit onderzoek zijn reeds meerdere publicaties geschreven en verschijnt in 2026 een publieksboek.
⢠âAfscheid van de politiek. Het einde van loopbanen van vrouwelijke pioniers in Nederlandse gemeenteraden (1919-1927) ´ in Alexander van Kessel e.a. (red.), âZe gedijt in samenwerkingâ (Nijmegen 2022)207-2013.
⢠Housewives in politics: Local pioneers in the Netherlands after the enfranchisement´, in Journal of Modern European History 18,3(2020) 264-268.
⢠ââHet was het nieuwe geluid dat gehoord werd.ââ De betekenis van de Pacificatie voor de emancipatie van vrouwenâ in: George Harinck, Alexander van Kessel en Hans Krabbendam (red.), 100 jaar Pacificatie 1917-2017. Jaarboek voor de geschiedenis van het Nederlands protestantisme na 1800 26 (2018) 87-102.
⢠`De vrouwen van 1923. Vrouwen, gekozen in Nederlandse gemeenteraden, nå de invoering van het algemeen kiesrecht.´, Historica 43(2020)3-9.