Grootste oorlogsarchief per 1 juli digitaal te doorzoeken
Vanaf 1 juli 2025 is het digitale deel van het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR) beschikbaar in het Nationaal Archief in Den Haag. In de studiezaal staan 5 beveiligde computers klaar voor bezoekers. Zij moeten van tevoren een tijdslot reserveren via de website van het Nationaal Archief.Ā
Het CABR is het grootste Tweede Wereldoorlog-archief van Nederland. Het bevat dossiers van mensen die na de oorlog werden onderzocht op samenwerking met de Duitse bezetter. Dat iemand werd onderzocht, betekent niet automatisch dat die persoon ook schuldig was. Iemand kan ten onrechte als verdachte zijn beschouwd.
Bijzondere software en ai
Het CABR wordt door het Huygens Instituut gedigitaliseerd als onderdeel van het project Oorlog voor de Rechter. Met bijzondere software wordt het archief toegankelijk en begrijpelijk gemaakt voor zowel wetenschappers als voor een breder publiek. Daarbij wordt ook kunstmatige intelligentie (ai) ingezet. Tot nu toe is ongeveer een derde van de dossiers gescand. In 2027 moet het hele archief gedigitaliseerd zijn. Op termijn zal het ook online te raadplegen zijn. Daarvoor wordt gewerkt aan een wetswijziging.
Specialiteit van het Huygens Instituut
Het Huygens Instituut is gespecialiseerd in het digitaliseren en toegankelijk maken van historische archieven. Zo heeft het instituut de resoluties van de Staten-Generaal tussen 1576 en 1796 gedigitaliseerd (kijk op Goetgevonden) en wordt momenteel hetzelfde gedaan met een belangrijk briefarchief van de VOC (kijk op GLOBALISE).
Een schat aan nieuwe informatie
Digitalisering maakt nieuw onderzoek mogelijk. In het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging staat bijvoorbeeld niet alleen informatie over verdachten maar ook over slachtoffers en getuigen. Denk aan (Joodse) burgers, verzetsstrijders en mensen die onderduikers een schuilplek boden. Vroeger waren deze gegevens moeilijk of soms helemaal niet te vinden, omdat de dossiers alleen op naam van verdachten staan.
Reserveren
Wie naar de studiezaal wil komen, kan thuis een reservering maken via het Nationaal Archief. Door grote belangstelling zijn beschikbare plekken snel volgeboekt. Probeer dan een week later opnieuw.
