Rooms-katholieke religieuze broederschappen in Nederland in de 19e eeuw

Samengesteld door dr. Ronald Sluijter

Deze database biedt basisinformatie over ruim 4400 broederschappen die in deze periode in Nederland bestonden. De broederschappen van de 19e eeuw stonden onmiskenbaar onder grote controle van de kerkelijke gezagsdragers dan in eerdere tijdvakken, en kwamen vaak top-down tot stand. Dat maakt ze echter niet tot een minder aantrekkelijk studieobject. De specifieke Nederlandse omstandigheden maken verder de vergelijking met het buitenland bovendien zeer interessant. Rooms-katholieken kregen hier na eeuwen van achterstelling in 1796 formele gelijkstelling met de gereformeerden (later hervormden), maar moesten die in de praktijk nog bevechten. Waarschijnlijk speelde zowel oprichting van als deelname aan broederschappen een rol in het benadrukken van de katholieke identiteit. De verhoudingsgewijs sterke aanhankelijkheid aan de paus van de Nederlandse katholieken, veroorzaakt door de eeuwenlange achterstelling8, zou eveneens geleid kunnen hebben tot een eigen ontwikkeling.