Diplomatiek in Nederland

Geschiedenis van de Diplomatiek in Nederland

Achtergrond

Oorkonden zijn voor de middeleeuwse geschiedenis uiterst belangrijke bronnen, reden waarom zij aan de hand van een vaste methode worden onderworpen aan een kritische analyse, zodat ze optimaal in het historisch onderzoek kunnen worden gebruikt. Die methode, de diplomatiek oftewel oorkondenleer, is een eerbiedwaardige historische discipline, waarvan het begin algemeen wordt gesitueerd in Jean Mabillons baanbrekende boek De re diplomatica (1681). In de negentiende eeuw tilden met name Duitse historici de discipline naar een hoger plan, in samenhang met grote diplomatische editieprojecten. De diplomatiek is sindsdien internationaal een welomschreven hulpwetenschap, met een eigen methodiek waarbij ook andere disciplines zoals de paleografie, chronologie en sigillografie worden betrokken. Maar het diplomatisch onderzoek levert ook als zelfstandige discipline belangrijke bijdragen aan de mediëvistiek, onder andere op het terrein van de institutionele en cultuurgeschiedenis.

Projectomschrijving

In dit project wordt de beoefening van de diplomatiek in Nederland onderzocht, zoals die hier evolueerde, veelal in samenhang met de historiografie en de diplomatische editietechniek. De studie volgt de ontwikkeling gedurende zo’n vijf eeuwen: van de eerste aanzetten in de laatmiddeleeuwse historiografie, via de inspanningen van oudheidkundigen als Arnoldus Buchelius en Petrus Scriverius (rond 1600) en een geleerde als Adriaan Kluit (rond 1780), het missen van de methodologische boot in de negentiende eeuw, de aansluiting bij de wetenschappelijke inzichten in de twintigste eeuw (met de daarmee gepaard gaande heftige methodologische strijd), tot de nieuwe digitale uitdagingen in onze tijd. Het onderzoek werpt zodoende licht op een interessant aspect van de Nederlandse wetenschapsgeschiedenis.